50 jaar Wereldwinkels

1970
The Power of People against Poverty

April 1971. In een gammel huis in de Antwerpse Hoofdkerkstraat knippert een lampje aan. Het dak is naar de vaantjes, verwarming is er niet. Maar daar trekken de nieuwe bewoners zich niets van aan. Het huis kreeg een constructief doel: de eerste wereldwinkel van België. De activisten van de jaren ‘70 willen de structuren veranderen en daadkrachtige actie ondernemen. De eerste wereldwinkels sluiten aan bij een nieuwe vorm van ‘ontwikkelingshulp’. Trade, not aid, de slagzin van de internationale Fair Trade-beweging ligt hier aan de basis.

1980
Dromen … en vooral doen

‘Weg met de bom!’ Terwijl schoudervullingen furore maken, betogen jongelui op straat en sjouwen met symbolische raketten uit papier-maché. Oxfam laat haar maatschappelijke rol duidelijk zien, onder andere met deze ‘raketbetogingen’.

In tientallen Vlaamse steden duiken ondertussen wereldwinkels op. Winkeliers combineren hun droom om de wereld te verbeteren met de praktijk. Ze vinden hiervoor de ruimte – letterlijk – in de wereldwinkels; het worden belangrijke ontmoetingsplaatsen. Ideeën en bekommernissen gaan hand in hand met actievoering en betogingen, met handel drijven. Wat de wereldwinkeliers voortstuwt? Het onwrikbare optimisme dat er andere mogelijkheden zijn.

(R)evolutie in het winkelrek

Koffie en rietsuiker zijn de eerste fairtradeproducten die over de toonbank schuiven. De verkoop dient ook om de situatie van de producenten onder de aandacht te brengen. Ze moeten aantonen dat de wereldhandel onrechtvaardig is. De landen van herkomst zijn zorgvuldig uitgekozen. Ze dragen zelfstandigheid hoog in het vaandel. Rietsuiker uit het ‘opstandige’ Cuba van Castro en koffie uit het Tanzania van Julius Nyerere, de man achter het Afrikaanse socialisme en de ‘zelfwerkzaamheid.’

1990-2000
Denk globaal, handel lokaal

In Seattle ramt langharig, muzikaal geweld op gitaren, en doen Microsoft en Starbucks een worp naar de werelddominantie. In 1999 houdt de WTO (World Trade Organization) er een onvergetelijke conferentie. Oxfam-Wereldwinkels, en andere ngo’s, stelden zich al even vragen bij de instelling. Want worden de belangen van de ‘groten’ niet te veel behartigd ten nadele van de ‘kleine’ boeren?

Na afloop van die WTO-conferentie ontploft het in de straten van Seattle. Oxfam-Wereldwinkels kadert meteen deze destructieve uiting van ongenoegen: “Het economisch globalisme moet in functie staan van de bevolking, niet van multinationals. Handel, ook lokale, heeft daarom mondiale oplossingen en multilaterale instellingen nodig die ieder mens’ belangen en rechten behartigt.”

2010
FITter dan ooit

Niet dat we maniakaal aan de crossfit zijn. Maar we willen nóg meer impact genereren door uit te breken. In het FIT-traject (Fairtradebeweging in Transitie) slaan we de handen in elkaar met andere ‘changemakers’. Het fairtrade-assortiment krijgt er zo lokale producten bij! Winkels gaan samenwerkingen aan met Voedselteams, Natuurpunt, bioboerderijen …

Het pioniersbloed van 1971 stroomt nog door onze aders. We nemen graag het voortouw wanneer we merken dat een koppig probleem een andere aanpak vergt. Lead by example, zeg maar.

Dankzij onze Bite to Fight-chocolade zijn onze klanten op de hoogte over aanhoudende armoede bij cacaoboeren en hun nood aan een leefbaar inkomen. Bovenop de Fairtradepremie betalen we de cacaocoöperatie een extra premie. Een inkomen dat toelaat een waardig leven te leiden is een mensenrecht. Bedrijven ontwijken nog te vaak hun verantwoordelijkheid. En daar lijden mensen onder, maar ook het klimaat. Samen met andere organisaties in het middenveld plaatsten we daarom een zorgplichtwetgeving op de agenda van Belgische en Europese beleidsmakers.

2021
Samen sterker

Dit jaar blazen we 50 kaarsjes uit, een halve eeuw sinds we de fairtradepionier van België werden! In tegenstelling tot die kaarsjes is het vuur van weleer verre van gedoofd. Eerder in het opmerkelijke 2020 smolten we samen met Oxfam-Solidariteit. Algemeen directeur Eva Smets: “Als Oxfam België kunnen we een nog grotere positieve impact hebben, in de bres springen voor economische rechtvaardigheid en blijven opkomen tegen ongelijkheid.”